CÔNG AN TỈNH QUẢNG NGÃI VỚI CÔNG TÁC CHỐNG KHAI THÁC IUU

Mặc dù Việt Nam đã có nhiều nỗ lực thực hiện các quy định về chống khai thác IUU, nhưng tình trạng vi phạm vẫn tái diễn nhiều nơi, hành vi phổ biến là tàu, ngư dân Việt Nam xâm phạm vùng biển các nước khai thác trái phép. Hành vi này, không những vi phạm quy định về chống khai thác IUU, có nơi đã bị lợi dụng để trục lợi chính sách hỗ trợ khai thác vùng biển xa theo Quyết định 48/2010/QĐ-TTg.

Theo Quyết định 48/2010/QĐ-TTg, mỗi tàu cá đánh bắt xa bờ được nhà nước hỗ trợ tối đa 4 chuyến biển/năm; mức hỗ trợ từ 22 - 100 triệu đồng/chuyến biển, tương ứng công suất tàu từ 90CV đến trên 700CV. Một trong những điều kiện thụ hưởng là tàu cá phải lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS), có niêm phong kẹp chì và đảm bảo hoạt động 24/24 giờ trên biển. Khi tàu xuất/về cảng, BĐBP quản lý, giám sát định biên thuyền viên đi/về; Chi cục Thủy sản tỉnh quản lý, giám sát tàu gửi tin nhắn xác nhận và theo dõi định tàu hoạt động trên biển; lực lượng tại các đảo xa quản lý, xác thực tàu cá hoạt động vùng biển xa. Quy định thế, song thực tế đã phát hiện các hành vi vi phạm để trục lợi, hành vi phổ biến là:

- Tàu xuất bến (cảng) đủ định biên, nhưng ra khỏi cửa biển thì thuyền viên chuyển qua tàu khác hoặc bơi thúng, theo tàu nhỏ ngược vào bờ, còn lại một vài thuyền viên tiếp tục đưa tàu ra vùng khơi hoạt động; khi tàu trở về gần bờ, thuyền viên trong bờ đi tàu nhỏ hoặc thúng lên tàu để khi vào cửa biển, BĐBP giám sát vẫn bảo đảm đủ định biên.

- Tàu chuyển vùng, không đi biển xa hoặc chỉ đến vùng lộng nhưng lại gửi máy nhắn tin, máy VMS cho tàu khác ra vùng biển xa (nghĩa là, thực tế một tàu đi nhưng mang máy nhắn tin, máy VMS cho nhiều tàu khác để hợp thức hóa thủ tục hồ sơ trục lợi); hoặc, tàu gửi máy nhắn tin, máy VMS cho tàu khác hoạt động ở vùng biển xa rồi vượt ranh giới xâm phạm vùng biển nước ngoài khai thác thủy sản trái phép (nghĩa là, tàu một nơi, máy nhắn tin, máy VMS một nẻo), khi về lại vùng biển Việt Nam nhận lại máy nhắn tin, máy VMS rồi cập bến bình thường. 

Đã có trường hợp tàu bị nước ngoài bắt giữ do xâm phạm trái phép vùng biển nước ngoài, nhưng vẫn gửi tin nhắn, định vị hoạt động tại vùng biển Việt Nam về Chi cục Thủy sản tỉnh (?). 

Đối với lực lượng thực thi công vụ, có nơi, có lúc chưa làm hết trách nhiệm, thậm chí buông lỏng, thông đồng, tiếp tay cho hành vi trục lợi, như: Việc kiểm soát, quản lý tàu, thuyền viên ra/vào cảng chưa chặt chẽ nên không phát hiện tình trạng thuyền viên đi rồi quay về hoặc chuyển sang tàu khác; thiếu giám sát, kiểm tra nên khâu tiếp nhận tin nhắn, định vị tàu ở biển xa không phát hiện tình trạng gian lận; lực lượng thực thi ở đảo có nơi làm chưa hết trách nhiệm, không có tàu, không đủ định biên hoạt động vẫn xác nhận tàu, thuyền viên hoạt động ở vùng biển xa…

Tỉnh Quảng Ngãi hiện có 4.531 tàu cá, tổng công suất hơn 1,8 triệu CV, trong đó tàu dài từ 15 mét trở lên hoạt động vùng biển xa có 3.206 chiếc, lao động khai thác thủy sản khoảng 38 nghìn người, hoạt động chủ yếu ở ngư trường truyền thống Hoàng Sa, Trường Sa và vùng biển tiếp giáp với các nước trong khu vực nên có nguy cơ vi phạm vùng biển các nước. Do vậy, công tác chống khai thác IUU luôn được Quảng Ngãi quan tâm, chỉ đạo và đã có những chuyển biến tích cực. 

Công tác quản lý tàu cá xuất, nhập bến và hoạt động trên biển được tăng cường (tàu cá được cấp Giấy phép khai thác thủy sản đạt hơn 77%; tàu lắp máy VMS đạt 98,81%), đã cơ bản kiểm soát được tàu cá địa phương hoạt động vùng biển xa (năm 2022, hệ thống giám sát phát hiện 505 lượt tàu cá địa phương vượt qua ranh giới cho phép trên biển, 814 lượt tàu cá mất kết nối trên biển trên 10 ngày; đã xác minh, kết luận và xử phạt vi phạm hành chính 47 trường hợp/46 phương tiện trên 678 triệu đồng; đáng lưu ý năm 2022 không xảy ra tình trạng tàu cá địa phương xâm phạm vùng biển các nước bị bắt giữ. Quí I/2023, phát hiện 05 tàu cá vượt khỏi sơ đồ phần mềm hệ thống giám sát, 70 tàu cá mất kết nối trên biển trên 10 ngày, hiện đang xác minh làm rõ để xử lý); công tác cấp xác nhận, chứng nhận thủy sản phục vụ truy xuất nguồn gốc cơ bản đáp ứng, song so với yêu cầu thực tế thì vẫn chưa bảo đảm.

Dự kiến, khoảng tháng 6/2023, Đoàn Thanh tra của EC sẽ sang Việt Nam kiểm tra lần thứ 4 về chống khai thác IUU. Cùng với cả nước, Quảng Ngãi đã chỉ đạo quyết liệt, đồng bộ các giải pháp, tập trung cao điểm 180 ngày chống khai thác IUU, quyết tâm cùng cả nước gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” của EC.

Theo đó, BCĐ về chống khai thác IUU tỉnh Quảng Ngãi yêu cầu các sở, ngành, địa phương thực hiện nghiêm túc Kế hoạch số 59/KH-UBND ngày 15/3/2023 của UBND tỉnh về chống khai thác IUU, tập trung các nhiệm vụ: 

- Tăng cường công tác thông tin, truyền thông về chống khai thác IUU. 

- Quản lý đội tàu và theo dõi, kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá, theo đó: Rà soát, thống kê toàn bộ số lượng tàu cá của địa phương (cấp tỉnh, huyện, xã), hoàn thành 100% việc đăng ký, đăng kiểm, đánh dấu tàu cá, cấp giấy phép khai thác thủy sản, lắp đặt máy VMS theo quy định; cập nhật 100% dữ liệu tàu cá vào Cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia; thống kê tàu cá không tham gia khai thác thủy sản và tàu có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU để phân công cụ thể đơn vị, cá nhân theo dõi, quản lý; kiểm tra, kiểm soát tàu xuất/nhập bến theo đúng quy định đảm bảo máy VMS trên tàu cá hoạt động liên tục 24/24 giờ từ khi tàu cá xuất/về cảng. 

- Xác nhận, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác.

- Xử lý nghiêm các tàu cá, ngư dân vi phạm về chống khai thác IUU...

Để góp phần hiệu quả vào công tác chống khai thác IUU, Công an tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục tăng cường phối hợp công tác thông tin, tuyên truyền đến tổ chức, cá nhân có liên quan; chủ công điều tra, xử lý nghiêm theo pháp luật các vụ việc môi giới, móc nối đưa tàu, ngư dân địa phương đi khai thác thủy sản trái phép vùng biển nước ngoài và hành vi trục lợi chính sách hỗ trợ khai thác vùng biển xa theo Quyết định 48/2010/QĐ-TTg./. Thiên Quỳ Tử