Quảng Ngãi, tỉnh đầu tiên khởi nghĩa giành chính quyền trong Cách mạng tháng 8/1945

Dưới sự lãnh đạo của Tỉnh uỷ, nhân dân các dân tộc và lực lượng vũ trang cách mạng Quảng Ngãi đã đoàn kết đứng lên giành chính quyền trong toàn tỉnh khá sớm, góp phần vào thắng lợi chung của cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945, giành chính quyền trong cả nước. Quảng Ngãi là tỉnh tiến hành cuộc khởi nghĩa giành chính quyền trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945 nhanh chóng, kịp thời, sớm nhất trong cả nước.  

Sau thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Ba Tơ vào ngày 11/3/1945 thì tháng 5/1945 Đội du kích Ba Tơ chuyển về đồng bằng hoạt động. Dưới sự lãnh đạo của Tỉnh uỷ Quảng Ngãi, nửa đầu tháng 8/1945, công tác chuẩn bị cho khởi nghĩa ở Quảng Ngãi đã cơ bản hoàn thành. Các lực lượng trung gian và hầu hết nhân sĩ, trí thức đã đứng về phía cách mạng. Giữa lúc công tác chuẩn bị cho khởi nghĩa đang diễn ra sôi nổi, ngày 14/8/1945, qua cơ sở của ta nắm được thông tin Hồng quân Liên Xô đã đánh tan đội quân Quan Đông của Nhật buộc Nhật Hoàng tuyên bố đầu hàng quân Đồng minh vô điều kiện.

Trước tình hình đó, tuy chưa nhận được lệnh của Trung ương, nhưng Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Quảng Ngãi đã họp và nhận định: Thời cơ khởi nghĩa đã đến, phải cấp tốc huy động quần chúng nổi dậy vũ trang khởi nghĩa, đánh đổ toàn bộ chính quyền địch, giành chính quyền về tay nhân dân. Lúc 15 giờ ngày 14/8/1945, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ nhanh chóng ra hai Chỉ thị số 8 và số 9 gửi đến các cấp bộ, các lực lượng vũ trang trong tỉnh.

Đúng 16 giờ ngày 14/8, tiếng trống khởi nghĩa vang lên từ Thi Phổ Nhất (Mộ Đức) nơi đóng cơ quan của Tỉnh uỷ, rồi nhanh chóng lan đến các nơi. Cơn bão táp cách mạng đã bùng lên trong toàn tỉnh. Đêm 16/8/1945, lực lượng cách mạng đã đánh chiếm dinh Tỉnh trưởng và các cơ quan đầu não của địch ở Thị xã Quảng Ngãi, khởi nghĩa trong Cách mạng Tháng Tám ở Quảng Ngãi đã thắng lợi và giành được chính quyền. Cuộc tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Quảng Ngãi đã giành được thắng lợi to lớn chỉ trong 3 ngày.  Đó là ngày hội lớn của nhân dân các dân tộc, các tầng lớp, đặc biệt là đông đảo quần chúng lao động trong tỉnh vốn có truyền thống yêu nước và cách mạng lâu đời.

Cách mạng Tháng Tám ở Quảng Ngãi diễn ra trong lúc quân Nhật chưa kịp nhận lệnh đầu hàng, nên cuộc chiến đấu giữa ta và quân Nhật rất quyết liệt. Đó cũng là một đặc trưng của cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám diễn ra ở Quảng Ngãi. Đảng bộ, nhân dân các dân tộc và lực lượng vũ trang cách mạng Quảng Ngãi đã đoàn kết đứng lên giành chính quyền trong toàn tỉnh khá sớm, góp phần vào thắng lợi chung của cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945, giành chính quyền trong cả nước.

Nam Việt