Tăng cường vai trò của lực lượng tại cơ sở trong công tác thi hành án hình sự

Dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) được xây dựng trên cơ sở kế thừa Luật Thi hành án hình sự năm 2019, với phạm vi sửa đổi, bổ sung rất lớn và toàn diện. Mục đích tổng thể của lần sửa đổi này là giải quyết hiệu quả những tồn tại, khó khăn trong thực tiễn, đồng thời đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

 Tăng cường vai trò của lực lượng cơ sở, thực hiện phân cấp, phân quyền mạnh mẽ

Việc trao thêm nhiệm vụ, quyền hạn cho lực lượng Công an cấp xã là một chủ trương lớn, có tầm quan trọng chiến lược nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát và giáo dục người chấp hành án tại cộng đồng, góp phần đảm bảo an ninh, trật tự ngay từ cơ sở.

Điểm mới đột phá nhất của dự án Luật là bổ sung quy định Công an cấp xã là cơ quan được giao một số nhiệm vụ thi hành án hình sự. Theo đó, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân, Công an cấp xã theo hướng: Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện nhiệm vụ quản lý, giám sát, giáo dục chung, trong khi Trưởng Công an cấp xã có nhiệm vụ trực tiếp giúp Ủy ban nhân dân cấp xã triển khai các hoạt động này.

Để cụ thể hóa, dự thảo Luật bổ sung 10 điều, gồm các điều 20, 21, 34, 35, 53, 67, 88, 97, 113 và 174, quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp xã, Công an cấp xã, đơn vị quân đội trong quản lý, giám sát, giáo dục người được hoãn, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù; nghĩa vụ của người được hoãn, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù; về giải quyết trường hợp phạm nhân có nguyện vọng hiến mô, bộ phận cơ thể người; về giải quyết trường hợp người chấp hành án tại cộng đồng có nguyện vọng làm việc, học tập ngoài nơi cư trú; về nội dung quản lý nhà nước về thi hành án hình sự. Việc bổ sung này nhằm giải quyết khó khăn trong thực tiễn, hoàn thiện quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, đơn vị, nhất là Công an cấp xã trong công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng theo mô hình tổ chức, bộ máy của hệ thống chính trị, đảm bảo sự đồng bộ với những thay đổi trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) và hoàn thiện quy định về quyền, nghĩa vụ, chế độ của người chấp hành án.

Bên cạnh việc củng cố hiệu lực quản lý của lực lượng cơ sở, dự án Luật cũng đặc biệt quan tâm đến việc hoàn thiện các chính sách nhằm bảo đảm tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của người chấp hành án.

Đảm bảo quyền con người và tạo điều kiện tái hòa nhập cộng đồng cho phạm nhân

Các quy định mới về chế độ đối với phạm nhân thể hiện sâu sắc tính nhân văn của pháp luật Việt Nam, tập trung vào việc giáo dục, cải tạo và chuẩn bị những điều kiện cần thiết để họ trở về với xã hội, trở thành người có ích. Các điểm mới nổi bật bao là:

Quyền hiến tạng và lưu trữ tế bào gốc: Lần đầu tiên, dự thảo Luật bổ sung quy định cho phép phạm nhân được hiến mô, một phần bộ phận cơ thể, cũng như được lưu trữ trứng, tinh trùng theo quy định của pháp luật. Họ cũng sẽ được hưởng đầy đủ các chế độ, chính sách liên quan. Đây là một quy định mang ý nghĩa nhân đạo sâu sắc, tôn trọng quyền nhân thân và nguyện vọng chính đáng của người chấp hành án.

Tổ chức lao động ngoài trại giam: Trên cơ sở kế thừa Nghị quyết số 54/2022/QH15 ngày 16/6/2022 của Quốc hội về thí điểm mô hình tổ chức hoạt động lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam, dự án Luật bổ sung quy định về việc trại giam được tổ chức cho phạm nhân lao động trong và ngoài trại giam. Hoạt động này nhằm mục đích giáo dục cải tạo, rèn luyện kỹ năng lao động, góp phần chuẩn bị tái hòa nhập cộng đồng sau khi mãn hạn tù.

Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật hình sự và tố tụng hình sự của nước ta. Đây là bước đi thể hiện sự chủ động của ngành Công an trong việc hoàn thiện thể chế, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn và tinh thần cải cách tư pháp. Với những thay đổi mang tính toàn diện, dự án Luật được kỳ vọng sẽ mang lại nhiều lợi ích thiết thực.

Văn Tâm