Nghị định số 273/2025/NĐ-CP: Hoàn thiện khung pháp lý về tổ chức và hoạt động thanh tra trong Công an nhân dân

I. Cụ thể hóa hơn về tổ chức thanh tra trong CAND

Nghị định 273/2025/NĐ-CP tiếp tục quy định Cơ quan thanh tra CAND như Nghị định 164/2024/NĐ-CP, gồm: Thanh tra Bộ Công an; Thanh tra Công an tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Thanh tra Cục Cảnh sát quản lý trại giam, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng và Thanh tra Cục Cảnh sát Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ.

Nghị định mới quy định rõ ràng, cụ thể hơn về chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền và cơ cấu tổ chức của từng cơ quan thanh tra, đặc biệt là:

* Về bố trí cán bộ thanh tra: Cả Nghị định 164/2024/NĐ-CP và 273/2025/NĐ-CP đều quy định nguyên tắc bố trí cán bộ thanh tra theo quy mô biên chế. Tuy nhiên, Nghị định 273/2025/NĐ-CP làm rõ phạm vi áp dụng, cụ thể: “Công an các đơn vị, địa phương có quân số từ 200 cán bộ, chiến sĩ trở lên, bố trí cán bộ thanh tra chuyên trách; quân số dưới 200 cán bộ, chiến sĩ, bố trí cán bộ thanh tra kiêm nhiệm.”

 So với Nghị định 164/2024/NĐ-CP, Nghị định 273/2025/NĐ-CP không còn đề cập đến cấp Công an huyện trong bố trí cán bộ chuyên trách, phù hợp với mô hình tổ chức bộ máy hành chính hai cấp hiện nay.

* Về thẩm quyền bổ nhiệm: Nếu như Nghị định 164/2024/NĐ-CP chỉ quy định việc “tham khảo ý kiến Chánh Thanh tra Bộ” trước khi bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức, điều động, luân chuyển, biệt phái Chánh Thanh tra Công an tỉnh và Chánh Thanh tra các Cục, thì Nghị định 273/2025/NĐ-CP đã quy định cụ thể hơn khi yêu cầu “phải có ý kiến thống nhất bằng văn bản của Chánh Thanh tra Bộ” trước khi quyết định.

Quy định này làm rõ hình thức và giá trị pháp lý của việc lấy ý kiến, bảo đảm tính thống nhất, chặt chẽ và minh bạch trong công tác cán bộ thanh tra trên phạm vi toàn lực lượng.

II. Cụ thể hóa quy trình và thời hạn hoạt động thanh tra

Nghị định 273 kế thừa khung quy định của Nghị định 164/2024/NĐ-CP nhưng thay đổi một số nội dung về thời gian tiến hành:

* Thời hạn thanh tra:

- Thanh tra Bộ: tối đa 45 ngày, được gia hạn một lần không quá 25 ngày trong trường hợp vụ việc phức tạp hoặc thực hiện tại miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, đi lại khó khăn;

- Thanh tra Công an tỉnh, Thanh tra Cục: tối đa 30 ngày, được gia hạn một lần không quá 10 ngày trong các trường hợp tương tự.

Quy định này giúp việc gia hạn thời gian thanh tra có căn cứ pháp lý cụ thể, phù hợp với điều kiện thực tế công tác của lực lượng Công an nhân dân ở các vùng, miền.

* Ban hành quyết định thanh tra: Quyết định thanh tra được gửi cho đối tượng thanh tra kèm đề cương yêu cầu báo cáo ít nhất là 05 ngày làm việc trước khi công bố quyết định thanh tra;

Chậm nhất là 10 ngày kể từ ngày ký quyết định thanh tra, Trưởng đoàn thanh tra hoặc người ra quyết định thanh tra phải thông báo bằng văn bản đến đối tượng thanh tra về việc công bố quyết định thanh tra.

* Công bố quyết định thanh tra:

- Đối với cuộc thanh tra theo kế hoạch, quyết định thanh tra phải được công bố chậm nhất 15 ngày kể từ ngày ký;

- Việc công bố quyết định được bổ sung thông qua hình thức trực tuyến trong trường hợp cần thiết - phù hợp với chủ trương chuyển đổi số trong hoạt động hành chính và thanh tra.

* Thời gian xây dựng báo cáo và dự thảo kết luận thanh tra:

- Đối với Thanh tra Bộ: thời gian xây dựng báo cáo kết quả và dự thảo kết luận không quá 20 ngày làm việc, trường hợp vụ việc phức tạp có thể kéo dài nhưng không quá 30 ngày;

- Đối với Thanh tra Công an tỉnh và Thanh tra Cục: thời gian tương tự không quá 15 ngày làm việc, trường hợp phức tạp có thể kéo dài nhưng không quá 25 ngày.

Quy định này tạo cơ sở để đẩy nhanh tiến độ tổng hợp, kết luận, nâng cao tính kịp thời, chính xác của hoạt động thanh tra.

* Xây dựng dự thảo và kết luận thanh tra:

- Thẩm định dự thảo kết luận thanh tra: Nghị định 164/2024/NĐ-CP đã quy định việc dự thảo kết luận thanh tra phải được thẩm định trước khi ký ban hành. Tuy nhiên, tại Nghị định 273/2025/NĐ-CP, nội dung này được quy định rõ ràng và đầy đủ hơn, xác định trình tự, nội dung thẩm định và việc xử lý kết quả thẩm định được thực hiện theo quy định tại Nghị định số 216/2025/NĐ-CP của Chính phủ. Đây là bước bổ sung quan trọng, tạo cơ sở pháp lý thống nhất cho công tác thẩm định kết luận thanh tra, bảo đảm tính khách quan, chặt chẽ và nâng cao giá trị pháp lý của kết luận thanh tra trong lực lượng Công an nhân dân.

- Tiếp tục duy trì quy định cho phép “một cuộc thanh tra có thể ban hành nhiều kết luận thanh tra”: Quy định này vốn đã được đề cập tại Nghị định 164/2024/NĐ-CP và được Nghị định 273/2025/NĐ-CP kế thừa, tiếp tục duy trì, nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý linh hoạt, kịp thời đối với các cuộc thanh tra có nhiều nội dung, đối tượng hoặc phạm vi phức tạp, giúp cơ quan thanh tra sớm ban hành kết luận đối với các phần việc đã rõ, tránh để chậm trễ toàn bộ cuộc thanh tra.

III. Bổ sung Chương V về Quản lý nhà nước đối với công tác thanh tra trong Công an nhân dân (Điều 38 đến Điều 42)

Một điểm mới quan trọng của Nghị định 273/2025/NĐ-CP là bổ sung Chương V quy định về quản lý nhà nước đối với công tác thanh tra trong Công an nhân dân, trong khi Nghị định 164/2024/NĐ-CP chưa có chương riêng này; các quy định liên quan trước đây chỉ nằm rải rác trong các điều khoản về tổ chức và hoạt động thanh tra.

Chương V của Nghị định số 273/2025/NĐ-CP đã hệ thống hóa và cụ thể hóa thẩm quyền của Bộ trưởng Bộ Công an; Thanh tra Bộ Công an; Thanh tra Công an tỉnh; Thanh tra Cục và cán bộ thanh tra chuyên trách, kiêm nhiệm; quy định trách nhiệm của Thủ trưởng Cơ quan Nhà nước các cấp, các ngành; của Bộ trưởng Bộ Công an, Thủ trưởng Công an các đơn vị, địa phương.

Ngoài ra còn quy định việc xử lý vi phạm trong hoạt động thanh tra Công an nhân dân và giải quyết kiến nghị, phản ánh, khiếu nại, tố cáo trong hoạt động thanh tra.

Việc bổ sung Chương V đã nâng tầm công tác thanh tra trong Công an nhân dân từ hoạt động nghiệp vụ chuyên ngành lên thành hoạt động quản lý nhà nước có tính hệ thống, xác định rõ ràng vai trò, thẩm quyền và trách nhiệm của từng cấp; đồng thời tạo cơ sở pháp lý để tăng cường kiểm tra, giám sát, bảo đảm việc thực hiện kết luận thanh tra được kịp thời, nghiêm túc, minh bạch.

Nghị định số 273/2025/NĐ-CP thể hiện bước phát triển mới trong hoàn thiện thể chế thanh tra ngành Công an, bảo đảm đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành; chuẩn hóa đội ngũ Thanh tra CAND theo hướng chính quy, tinh gọn, hiệu lực; Tăng cường trách nhiệm, kỷ luật, kỷ cương trong thực thi nhiệm vụ, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an ninh, trật tự.

Nghị định số 273/2025/NĐ-CP có hiệu lực thi hành từ ngày 20/10/2025, thay thế Nghị định số 164/2024/NĐ-CP ngày 25/12/2024. Đề nghị các cơ quan, đơn vị, cán bộ, chiến sĩ nghiên cứu, quán triệt và thực hiện nghiêm túc các quy định của Nghị định này trong thực tiễn công tác./.

Văn Khởi